MUZEJ ANTIKVITETA - Palata umetnosti Madlena

Deo muzejske stalne postavke čini Zbirka Orijenta, sa unikatnom kolekcijom dalekoistočne primenjene umetnosti smeštenom u galeriji u prizemlju Palate umetnosti Madlena. Ova Zbirka retkosti raspolaže artefaktima poreklom iz drevne Kine i Japana iz različitih epoha, od kojih najstariji predmet datira iz perioda pre nove ere, a najmlađi s početka 20. veka.

Kina

Najstariji komad Zbirke Orijenta jeste kineska bronzana žrtvena posuda (kotao), iz vremena dinastije Šang i vladavine cara Vu Dinga (1300 – 1200. godina pre nove ere), zatim po hronološkoj odrednici slede artefakti koji pripadaju čuvenoj porodici Ming. Dinastija Ming je bila vladajuća dinastija Kine, poznata kao carstvo Velikog Minga – od 1368. do 1644. nove ere. U kolekciji postoje brojni predmeti iz vremena ove dinastije.

Prelaz iz 17. u 18. vek period je koji pripada dinastiji Ćing i vladavini cara Kangsija. Ovu epohu u Zbirci Orijenta predstavljaju porcelanske figurine mitološke životinje Fo, iz tzv. zelene porodice porcelana, kao i figura Bude.

Epoha Ćing Ćjanlonga obuhvata 18. vek i veliku kinesku produkciju od porcelana, te Zbirku upotpunjuju predmeti kao što su Kanton vaze, zoomorfni porcelanski svećnjaci i vaze, svi izrađeni od porcelana iz tzv. familli rose, zatim antropomorfne figurice od slonove kosti i mobilijar od drveta. Od ostalih materijala primetna je upotreba poludragog kamena rozenkvarca, lapis lazulija i žada.

Epoha dinastije Ćing nastavlja se dalje i u 19. veku, a u Zbirci iz tog perioda dominiraju porcelanski artefakti, upečatljive polihromije.

Japan

Najveći broj predmeta poreklom iz Japana koji se nalaze u Muzeju antikviteta Palate umetnosti Madlena pripada periodu cara Meiđija (19. vek). Od 1640. godine strancima je zabranjeno da ulaze na teritoriju Japana, trgovački putevi su zatvoreni. Godine 1867. na presto stupa 122. car Meiđi Veliki, više pod prinudom nego svojevoljno, i on već 1868. godine prekida izolaciju svoje zemlje i uvodi brojne ekonomske, vojne, političke i kulturne reforme, insistirajući na ubrzanoj industrijalizaciji. Japan počinje da trguje sa Evropom i Amerikom, pa su mnogobrojni predmeti iz tog perioda nastali usled potražnje iz inostranstva. Meiđi period se danas pamti kao period brze ekspanzije umetničke proizvodnje i procvata starijih japanskih zanatskih tradicija. U Zbirci Orijenta svi artefakti iz Japana pripadaju ovoj epohi, a među njima izdvajamo vaze od mesinga bogate gravure, škrinju od crnog drveta ukrašenu metalnim ornamentima, veliku vazu od slonovače, krčag od bronze…

Zapadna Evropa i ostale evropske države (Srbija, Rusija)

Kolekcija Muzeja antikviteta u svom opusu sadrži impozantnu količinu artefakata, najviše iz Zapadne Evrope, ali i iz Rusije i Srbije. Najstariji artefakti datiraju iz 17. veka, a brojni su oni iz sledećih vekova, sve do savremenog doba.

U 17. veku dominira barokna estetika zemalja Zapadne Evrope. Italijanski barok zastupljen je i tokom 18. veka. Muzejski eksponati poreklom iz Italije koji svedoče o ovoj epohi su barokni sto, te škrinja – devojački kovčeg (tipa casone). U Francuskoj je 17. vek obeležio rasipnički stil vladavine Luja XIV, poznatog kao Kralj Sunce, čiji je ekstravagantan ukus sklon pompeznosti nametao umetnicima specifičnu estetiku, ali i vrhunsko umeće izrade. Ovaj vek ovekovečen je u baroku i rokokou, a artefakti koji reprezentuju ovaj raskošni stil jesu tapiserije manufakture Gobelin (satkane od vune, svile, zlatnih niti sa mitološkom tematikom boga Pana), zidni medaljoni sa potpisom čuvenog medaljera tog doba Abrahama Duprea, prefinjeno ukrašen kovčeg od ljubičaste ebonovine na raskošnom postolju, dekorativni zakloni za kamin i petodelni paravan presvučen oslikanom kožom… Engleski 17. vek donosi različite stilove, ali i oživljavanje estetike srednjeg veka i gotike. U Portugaliji, u istoj epohi, cveta portugalski barok koji je izrazito dekorativan i koloritan, mnogo više nego onaj u Francuskoj ili Engleskoj. Kolekcija raspolaže sakralnim predmetima u vidu dva stuba koji su nekad pripadali crkvenoj porti. Veoma dubok i plastičan pozlaćeni duborez ukrašen je girlandama, cvetnim detaljima, anđeoskim glavama i jonskim kapitelima. Svakako zanimljivo podneblje u 17. veku bila je teritorija Holandije. Jedan od najreprezentativnijih slikara mrtve prirode flamanskog slikarstva koji je pripadao „zlatnom dobu“ holandske (flamanske) umetnosti, Jan Davidson de Hem, deo je zbirke Muzeja antikviteta. Još jedan od rariteta iz tog doba i s iste teritorije je salonska klupa od abonosovog drveta. S ponosom ističemo da je ona jedna od četiri identične takve klupe u svetu (dve su u muzejima u Hajnu i Roterdamu i jedna u privatnoj kolekciji).

Vek prosvetiteljstva i turbulentnog perioda u Francuskoj istoriji, 18. vek, vezuje se za sam kraj vlasti Luja XIV, i celokupnu vladavinu Luja XV, Luja XVI i postavljanje Napoleona I Bonaparte za konzula. Kolekcija Muzeja sadrži u velikom broju eksponate iz ovog perioda, u kome se prožimaju različite stilske grupacije. U Francuskoj, svakako, dominiraju stilovi Luja XV i Luja XVI. Stil Luja XV u Zbirci vidimo najčešće kroz stolove, stočiće, komode i fotelju sa cvetnim motivima čuvenog pariskog zanatlije Mišela Gurdena. Stil Luja XVI je u zbirci prezentovan različitim garniturama, tapiserijama, konzolama, kaminskim satovima i svećnjacima. Garniture u stilu Luja XVI presvučene su tapiserijama. Engleski period 18. veka podudara se sa epohom i estetikom Džordža II i Džordža III, a kolekcija iz tog engleskog razdoblja upotpunjena je eksponatima različitih ogledala, stolova i stolica, stalcima za svećnjake i stočićima ridžensi stila od ružinog drveta. Holandija je u 18. veku bila bogata prekomorska sila, poznata po odličnoj obradi drveta u intarziji. Zbirka antikviteta sadrži stilski nameštaj u vidu kraljevske klupe od orahovog drveta i kabineta. Italija se uglavnom oslanjala na estetiku baroka i rokokoa u 18. veku, mada ima izuzetaka. Za to vreme Austrijsko carstvo je pod vlašću Habzburgovaca i vlada prosvetiteljski duh Marije Terezije.

Početak 19. veka u Francuskoj je obeležio Napoleon I Bonaparta i njegovo krunisanje za cara. Samim tim carski stil ‒ ampir ‒ postaje dominantna estetika u prve tri decenije 19. veka. Muzejska kolekcija sadrži izrazito vrednu postavku stilova koji su umetnički oblikovali 19. vek, od ampira i restauracije, preko neoklasicizma, pa sve do ar nuvoa na samom kraju veka. U Engleskoj je 19. vek najpre obeležen vladavinom Džordža IV i ridžensi stilom, a potom viktorijanskim stilom sve do kraja veka. Karakterističan je eklekticizam različitih stilova, kojima se uz romantizam pridružuje i stil Čipendejl, ustoličen još u 18. veku. Mobilijari poreklom iz Engleske većinom su načinjeni od kvalitetnog drveta, pre svih mahagonija, abonosa i ružinog drveta. Kolekcija je obogaćena i predmetima angloindijskog stila; s obzirom na to da je Indija bila engleska kolonija, nesumnjiv je uticaj te azijske zemlje u obradi nameštaja. Osim Indije, Kina i Japan su takođe imali estetski upliv na Englesku imperiju, pa u Zbirci Orijenta, na primer, možemo videti crni kabinet u laku ukrašen zlatnim listićima u japanskom stilu, iz epohe regenstva. Italijanski 19. vek ponovo oživljava stilove koji su nekad bili popularni. Od kolekcijskih artefakata izuzetno su vredni komadi poput neoklasicističke skulpture umetnika Đovanija Benconija (La danza di Zefiro e Flora), ili neorenesansni kabinet od abonosa sa inkrustacijama od slonovače u antičkim motivima. Još jedno obnavljanje antike vidimo u paru visokih statua muškarca i žene u rimskim oklopima, urađenih od pozlaćenog drveta na kamenom postolju. Pored antičke, u 19. veku obnovljena je i srednjovekovna estetika, što je uočljivo u eksponatu monumentalnog ogledala sa teškim ramom, ratničkim srednjovekovnim simbolima i heraldičkim elementima urađenim u duborezu. Švedski stilski nameštaj iz 19. veka prisutan u kolekciji karakteriše svedenost neoklasicističke garniture, sa parom velikih ogledala i velikim ormanom. Ruski eksponat iz iste epohe predstavljen je kroz divan (sofu) ampir stila, urađen po ukusu koji su diktirali vladari dinastije Romanov.

U 20. veku, u vremenu ubrzane industrijalizacije, masovna proizvodnja diktira i oblikuje umetnost u Evropi. Od stilskih kategorija u kolekciji razlikujemo ar deko, ar nuvo, secesiju, modernizam… Ar deko je izložen kroz brojne eksponate komoda, ormana, stolica i stolova poreklom iz Italije, a secesija, ponos austrijske kulture, vidljiva je kroz mnogobrojne lustere, lampe i lanterne. Srpsko moderno slikarstvo 20. veka svedočanstvo je reprezentativnog veka kulture, u kome svoje mesto u Zbirci imaju velikani likovne umetnosti, počev od Bete Vukanović, Mališe Glišića, Marka Čelebonovića, Mila Milunovića, Mladena Josića, Petra Lubarde… Takođe, zbirka sadrži i artefakte savremene nacionalne umetnosti, a grupi savremenih umetnica, velikog talenta i umeća, pripadaju skulputuralna dela od majolike Jelene Miletić, kao i nekoliko originalnih dizajniranih stolova Jelene Milošević.

Amerika

Konzola, sto i stolice od kovanog gvožđa, patiniranog i pozlaćenog, umetnika i dizajnera Marija Vilje, reprezentuju američke stilske tendencije 20. veka: prefinjeni minimalizam u detaljima, okretanje prirodi, vidljivost industrijskih materijala sa daškom glamura u pozlati.